Leeuwarden 19 februari 2021
Geachte dame, heer,
Met dit schrijven wil de VSL aanbevelingen doen voor de ophanden zijnde wijzigingen in het Beleid Ligplaatsen in de gemeente Leeuwarden.
Wij benadrukken dat de VSL haar medewerking bij de totstandkoming van aangepast beleid wil verlenen om een breed gedragen beleid te creëren maar dat we het beleid als zodanig niet zullen ondertekenen om de rechtspositie van onze leden niet te schaden.
Bij de totstandkoming van het nu geldende beleidsstuk heeft de gemeente breed vooronderzoek gedaan (o.a. de ligplaatsenregeling van Amsterdam bestudeerd) , Ook zijn een aantal van de door ons gedane voorstellen geïmplementeerd.
Helaas blijkt de praktijk weerbarstiger dan het geschreven beleid. Met name voor de grote groep scheepsbewoners die zich al zeer lange tijd tot de Leeuwarder Waterwoners mogen rekenen, blijken een aantal nieuwe regels verstrekkende negatieve gevolgen te hebben.
Bij het samenstellen van onze aanbevelingen hebben vooral deze groep in gedachten gehouden, immers zij vertegenwoordigen een flink deel van onze achterban.
Ook constateren wij dat het door de gemeente toegezegde maatwerk vaak betekent dat er uitzonderingen op de vastgelegde regels toegepast moeten worden. Het lijkt ons verstandig de regeling zo op te zetten dat het begrijpelijk is (helder taalgebruik) en weinig of geen uitzonderingen in de regeling op te nemen. Daarmee blijven de door de gemeente gemaakte keuzes duidelijk.
Ook het voorstaande is onderdeel van onze argumentatie voor de aanbevelingen.
Wij zijn voorstander om waar mogelijk een ieder ligplaats te verstrekken zonder te veel bureaucratische handelingen.
Ook blijven wij positief over de inbreng van de Maritiem Adviseur van Hus & Hiem. Zijn bijdrages zijn waardevol. Maar Hus & Hiem als geheel zit met een aantal relatief vage objectcriteria. Toepassing daarvan geeft soms “vreemde” uitkomsten.
De VSL heeft haar motivatie voor de uitgebracht aanbevelingen mede gebaseerd op onderstaande teksten welke zijn overgenomen uit:
Beleidskader Gemeentelijk woonwagen en standplaatsen beleid.
Publicatie: Juli 2018, publicatienr. 113803
Op 1 maart 1999 is de Woonwagenwet ingetrokken. Sindsdien zijn gemeenten primair verantwoordelijk voor het volkshuisvestingsbeleid, waarvan de huisvesting van woonwagenbewoners onderdeel uitmaakt.
De zorg voor het voorzien in passende huisvesting behelst het treffen van de maatregelen voor een goede huisvesting ongeacht of zij in een woning, een woonwagen of op een woonschip wonen. Woningcorporaties dragen zorg voor de aanleg van standplaatsen en de bouw van woonwagens. Indien zij niet voldoende in de woningbehoefte kunnen voorzien, kunnen gemeenten, indien noodzakelijk, besluiten zelf de betreffende voorzieningen te treffen
Sinds de intrekking van de Woonwagenwet in 1998 zijn gemeenten primair verantwoordelijk voor het volkshuisvestingsbeleid, waarvan de huisvesting van woonwagenbewoners onderdeel uitmaakt. Het voorzien in passende woonruimte behelst het treffen van de benodigde maatregelen ten behoeve van een goede huisvesting voor hun ingezetenen, ongeacht of zij in een woning, of een woonwagen willen wonen. De gemeente heeft hierbij beleidsvrijheid zodat optimaal ingespeeld kan worden op de lokale behoefte. Deze beleidsvrijheid wordt echter beperkt door onder meer de grond- en mensenrechten. De Grondwet en de internationale verdragsbepalingen waaraan Nederland zich heeft verbonden, zijn voor iedere gemeente bindend. Gemeentelijk beleid dat in strijd is met de Grondwet of met mensenrechten is ongeoorloofd. In het uiterste geval kan via interbestuurlijk toezicht worden ingegrepen. Ook individuele besluiten die in strijd zijn met de mensenrechten kunnen door de rechter worden vernietigd, waarbij de rechter eerdere uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) dient te betrekken. Verschillende nationale, Europese en internationale (rechterlijke) instanties hebben zich uitgesproken over de invulling van deze mensenrechten en de voorwaarden die in acht moeten worden genomen ten aanzien van de huisvesting van woonwagenbewoners. Hierbij kan onder meer gedacht worden aan de bindende uitspraken van het EHRM. Daarnaast hebben internationale comités en de European Union Agency for Fundamental Rights aan Nederland aanbevelingen gedaan inzake de voorwaarden en verplichtingen die de overheid in acht moet nemen bij de huisvesting van woonwagenbewoners.
Verder heeft het College voor de Rechten van de Mens (het College) zich in meerdere oordelen ten aanzien van gemeenten en woningcorporaties uitgesproken over de toepassing van het recht op gelijke behandeling van woonwagenbewoners bij huisvesting. Ten slotte heeft de Nationale Ombudsman een rapport uitgebracht waarin zij stelt dat in meerdere gemeenten de rechten van woonwagenbewoners inzake huisvesting niet worden gerespecteerd. Welke mensenrechten zijn van toepassing? Bij de huisvesting van woonwagenbewoners dient rekening gehouden te worden met onder meer de volgende grondrechten: het recht op huisvesting, het recht op bescherming van het privéleven en het recht op gelijke behandeling.
De VSL wil onderstaande aanbevelingen doen voor opname in een gewijzigd ligplaatsen beleid.
- Taal en opbouw van de huidige welstandsnota.
- Het taalgebruik van de huidige nota is weinig toegankelijk. De wens om in heel Leeuwarden alleen schepen toe te laten met “cultuurhistorische waarde” is vaag en niet onderbouwd.
- De nota staat vol met overbodige herhalingen. Voor de 4 onderscheiden gebieden worden steeds weer (bijna) identieke object criteria gepresenteerd van 2,5 pagina elk.
De kleine verschillen in de object gebiedscriteria zijn samen te brengen in een simpele tabel:
| Object criteria. | Museumhaven gebied | B | C | D |
|---|---|---|---|---|
| Patrijspoorten in romp | 0 | 5% | 10% | ? |
| Ramen als % vd opbouw | als origineel | 33% | 50% | ? |
| Stuurhut als % van lengte schip | als origineel | 20% | 25% | 25% |
| Roef + stuurhut als % lengte schip | als origineel | 30% | 35% | 35% |
| Hoogt opbouw boven de waterlijn | als origineel | 270cm | 270cm | 270cm |
- De nota gaat alleen uit van vrachtschepen met termen als: luiken, stuurhut, roef, etc. Zeilende vrachtvaarders, sleepboten, skûtsjes, IJsselaken, Lemsteraken, vissersschepen, etc. passen slecht in deze criteria. Door termen en omschrijvingen meer globaal te maken zal de dekking groter blijken. Wij adviseren de nota te herschrijven met de bedoelde gebruiker voor ogen en zoveel mogelijk het taalgebruik daarop aan te passen.
- De officiële nota en de aan het publiek verstrekte verkorte exemplaar verschillen behoorlijk qua indeling, dit maakt het nazoeken van specifieke toelichtingen moeilijk. Werkt zeer verwarrend.
- De nota is niet ingedeeld in overzichtelijke hoofdstukken en/of paragrafen. Refereren aan of verwijzen naar specifieke punten is daardoor bijna onmogelijk.
- Specifieke zaken betreffende ligplaatsen en schepen:
De VSL onderschrijft de onderverdeling in verschillende gebieden, met verschillende welstandseisen. Hieronder geven we onze visie op de diverse gebieden.
- Gebied A (museumhaven)
Laat de Stichting Museumhaven zelf beslissen over de toe te laten schepen, dit zou kunnen binnen een door de gemeente aangedragen kader maar met de ruimte om afwijkingen te accepteren voor het samenstellen van een evenwichtige collectie. Hus & Hiem hoeft dan niet
naar uitzonderingregels uit te wijken voor het verlenen van een ligplaats. De praktijk heeft al uitgewezen dat Schouwcommissie van de Museumhaven zeer weloverwogen te werk gaat.
- Gebied B.
Regelgeving kan grotendeels gehandhaafd blijven zoals deze nu is; dus inclusief “historische uitstraling”. Hiermee zullen geleidelijk meer schepen met een “uiterlijk waarin het originele gebruik te herkennen is” in dit gebied komen te liggen. Lengte maat van max. 30 meter laten vallen . Het zal slechts weinige schepen betreffen. In de ligplaatsenregeling moet worden opgenomen dat alleen een ligplaats aan zo’n langer schip wordt aangeboden als er zo’n ligplaats beschikbaar is.
- Gebied C.
De ligplaatsen aan de Emmakade met de kwalificatie C worden administratief samengevoegd met de Oostergrachtswal, de Oosterkade en de Nieuwe kade, maar ook met de Harlinger – en Sneker trekweg. In Leeuwarden liggen immers geen echte zeeschepen. Eventuele voorrang voor “zeeschepen” kan in de regeling wachtlijsten maar heeft niet onze voorkeur, dit gaat ten koste van de wat grotere “normale” schepen die graag op een plek willen liggen waar ze gedurende het jaar graag regelmatig kunnen uitvaren. Bijkomend voordeel kan zijn dat er minder brugopeningen nodig zijn.
Voor dat hele gebied met kwalificatie C, wordt de eis “historisch uiterlijk” losgelaten. Er gelden daar slechts de normale welstandsregels zoals die voor 2019 al golden om excessen te weren, aangevuld met de uitbreidingen die in de huidige nota genoemd worden. De maximumlengte maat voor dat hele gebied gaat naar 35 meter waarbij wederom geldt dat er wel een ligplaats van die lengte beschikbaar moet zijn.
De overgangsregeling kan hierdoor komen te vervallen. Daarmee ook de vreemde toevoeging dat een schip slechts 1x van de overgangsregeling gebruik kan maken. Wij verwijzen naar het eerder aangehaalde Beleidskader Gemeentelijk woonwagen en standplaatsen beleid. De huidige langliggers kunnen binnen gebied C dus opnieuw ligplaats aanvragen. Ook bij verkoop of vererving van het schip is er dus mogelijkheid om opnieuw in Leeuwarden te komen liggen.
De eerste rechten van de langliggers worden nu al goed geregeld in de Wachtlijst regeling.
Als VSL zien we een absoluut verbod op een terras (een vlak stuk dek dat een stuk van de luikenkap vervangt) in gebied C als overbodig.
Een welstandsnota gebaseerd op bovenstaande uitgangspunten is veel eenvoudiger; het bespaart vele pagina’s tekst, is duidelijk gestructureerd, is logisch en er zijn geen uitzonderingen en/of overgangsregelingen meer nodig.
Een dergelijke welstandsnota geeft bovendien “verlichting” aan de zeker 25 schippers wier schepen nu in Leeuwarden liggen, maar onder de huidige regels niet voor een nieuwe ligplaatsvergunning in aanmerking komen.
Hoogachtend, namens het bestuur van de VSL
Herre H. Haarsma
Voorzitter VSL